मैन बुकर पुरस्कार
Man Booker Prize | |
---|---|
![]() |
मैन बुकर पुरस्कार फ़ॉर फ़िक्शन (अंग्रेजी: Man Booker Prize for Fiction) जिसे लघु रूप में मैन बुकर पुरस्कार या बुकर पुरस्कार भी कहा जाता है, राष्ट्रकुल (कॉमनवैल्थ) या आयरलैंड के नागरिक द्वारा लिखे गए मौलिक अंग्रेजी उपन्यास के लिए हर वर्ष दिया जाता है। 2008 वर्ष का पुरस्कार भारतीय लेखक अरविन्द अडिग को दिया गया था। अडिग को मिलाकर कुल 5 बार यह पुरस्कार भारतीय मूल के लेखकों को मिला है (अन्य लेखक - वी एस नाइपॉल, अरुंधति राय, सलमान रश्दी और किरण देसाई) और कुल 9 पुरस्कार विजेता उपन्यास ऐसे हैं जिनका कथानक भारत या भारतीयों से प्रेरित है।[1]
बुकर पुरस्कार की स्थापना सन् 1969 में इंगलैंड की बुकर मैकोनल कंपनी द्वारा की गई थी। इसमें 60 हज़ार पाउण्ड की राशि विजेता लेखक को दी जाती है। इस पुरस्कार के लिए पहले उपन्यासों की एक लंबी सूची तैयार की जाती है और फिर पुरस्कार वाले दिन की शाम के भोज में पुरस्कार विजेता की घोषणा की जाती है। पहला बुकर पुरस्कार अलबानिया के उपन्यासकार इस्माइल कादरे को दिया गया था।
बुकर पुरस्कार विजेता[संपादित करें]
वर्ष | लेखक | देश | शीर्षक |
---|---|---|---|
1969 | P. H. Newby | संयुक्त राजशाही | Something to Answer For |
1970 | Bernice Rubens | संयुक्त राजशाही | The Elected Member |
1971 | वी एस नाइपॉल | ट्रिनिडाड और टोबेगो/संयुक्त राजशाही | इन ए फ़्री स्टेट |
1972 | John Berger | संयुक्त राजशाही | G. |
1973 | J. G. Farrell | संयुक्त राजशाही | The Siege of Krishnapur |
1974 | Nadine Gordimer Stanley Middleton | South Africa संयुक्त राजशाही | The Conservationist Holiday |
1975 | Ruth Prawer Jhabvala | संयुक्त राजशाही/Germany | Heat and Dust |
1976 | David Storey | संयुक्त राजशाही | Saville |
1977 | Paul Scott | संयुक्त राजशाही | Staying On |
1978 | Iris Murdoch | Ireland/संयुक्त राजशाही | The Sea, the Sea |
1979 | Penelope Fitzgerald | संयुक्त राजशाही | Offshore |
1980 | William Golding | संयुक्त राजशाही | Rites of Passage |
1981 | Salman Rushdie | संयुक्त राजशाही/India | Midnight's Children |
1982 | Thomas Keneally | Australia | Schindler's Ark |
1983 | J. M. Coetzee | South Africa/Australia | Life & Times of Michael K |
1984 | Anita Brookner | संयुक्त राजशाही | Hotel du Lac |
1985 | Keri Hulme | New Zealand | The Bone People |
1986 | Kingsley Amis | संयुक्त राजशाही | The Old Devils |
1987 | Penelope Lively | संयुक्त राजशाही | Moon Tiger |
1988 | Peter Carey | Australia | Oscar and Lucinda |
1989 | Kazuo Ishiguro | संयुक्त राजशाही/Japan | The Remains of the Day |
1990 | A. S. Byatt | संयुक्त राजशाही | Possession: A Romance |
1991 | Ben Okri | Nigeria | The Famished Road |
1992 | Michael Ondaatje Barry Unsworth | Sri Lanka/Canada संयुक्त राजशाही | The English Patient Sacred Hunger |
1993 | Roddy Doyle | Ireland | Paddy Clarke Ha Ha Ha |
1994 | James Kelman | संयुक्त राजशाही | How Late It Was, How Late |
1995 | Pat Barker | संयुक्त राजशाही | The Ghost Road |
1996 | Graham Swift | संयुक्त राजशाही | Last Orders |
1997 | अरुंधति राय | भारत | द गॉड ऑफ़ स्माल थिंग्स |
1998 | Ian McEwan | संयुक्त राजशाही | Amsterdam |
1999 | J. M. Coetzee | South Africa/Australia | Disgrace |
2000 | मार्गरेट ऐटवुड | कनाडा | द ब्लाइंड एसेसिन |
2001 | Peter Carey | Australia | True History of the Kelly Gang |
2002 | यान मार्टल | कनाडा | लाइफ़ ऑफ़ पाइ |
2003 | DBC Pierre | Australia/Mexico | Vernon God Little |
2004 | Alan Hollinghurst | संयुक्त राजशाही | The Line of Beauty |
2005 | John Banville | Ireland | The Sea |
2006 | किरण देसाई | भारत | द इनहैरिटैंस ऑफ लॉस |
2007 | Anne Enright | Ireland | The Gathering |
2008 | अरविन्द अडिग | भारत | द व्हाइट टाइगर |